ADHD en patronen: denken buiten de lijntjes

We leven in een wereld die dol is op patronen. Structuur, herhaling, voorspelbaarheid — het geeft houvast. Voor mensen met ADHD kan dit voelen als een opgelegde beperking. Op die manier kunnen patronen veiligheid bieden, maar ook frustratie, omdat ze niet altijd passen bij hoe het brein werkt.

ADHD daagt je uit om buiten de lijntjes te denken, te handelen, te voelen... te leven!

“ADHD: niet buiten de lijntjes kleuren, maar nieuwe lijnen tekenen."

Wat bedoelen we met patronen?

Patronen zijn terugkerende gedragingen, gedachten of reacties. Ze ontstaan vaak uit gewoonte, opvoeding of overlevingsstrategieën. Denk aan:

• Steeds te laat beginnen aan taken

• Overmatig pleasen om conflict te vermijden

• Jezelf overschreeuwen in groepen

• Altijd eerst zorgen voor anderen, dan pas voor jezelf

Voor mensen met ADHD zijn deze patronen vaak versterkt door jaren van aanpassing en compensatie. Je leert jezelf trucjes aan om “normaal” te functioneren, maar die trucjes kunnen op lange termijn uitputtend zijn.

De schaduwkant van patronen bij ADHD

Hoewel dus patronen houvast kunnen bieden, kunnen ze ook:

• Je creativiteit blokkeren

• Je authenticiteit onderdrukken

• Je zelfbeeld vervormen (“Ik ben chaotisch, dus ik moet harder werken”)

• Je emotionele regulatie onder druk zetten

Veel mensen met ADHD voelen zich gevangen in patronen die ooit hielpen, maar nu tegenwerken. Dat besef is vaak het begin van verandering. Het doorbreken van patronen kan een intensief en diepgaand traject worden want dat kan heel onveilig gaan voelen omdat de reacties op je acties niet meer te voorspellen zijn.

Creatieve expressie als sleutel tot doorbreken

In mijn praktijk zie ik hoe creativiteit mensen helpt om patronen zichtbaar te maken. Niet met woorden, maar met kleur, vorm en beweging. Eens zo'n patroon vorm heeft gekregen is het vaak ook makkelijker om dit te begrijpen doordat je er letterlijk afstand van neemt. Deze techniek kan je op verschillende manieren toepassen:

• Maak een visuele tijdlijn van je dag: Waar zit spanning? Waar verlies je energie? Welke kleuren kan ik me daar bij voorstellen? Na enkele weken krijg je een lange kronkelende lijn die je patroon heel zichtbaar zal maken.

• Schilder je patroon: Laat je handen het werk doen zonder plan. Welke materialen kies je? Creëer een pallet van jouw patronen. Wat komt er tevoorschijn? Welk lappendeken aan structuren en kleuren krijgt langzaam vorm?

• Gebruik symboliek: Geef je patroon een vorm — een muur, een doolhof, een storm — en werk ermee in beeld. Stel het centraal of net helemaal aan de kant. Voel en experimenteer met abstracties en kleurspatten. Metaforen zijn een prachtige manier om iets beeldend te gaan tonen.

• Verander het ritme: Zet muziek op die je niet vaak luistert en beweeg anders dan je gewend bent. Voel de weerstand in je lichaam en tast het patroon af van je lichaam. Doorbreek letterlijk je bewegingspatroon.

  
  

Creativiteit nodigt uit tot experiment. Het is niet fout of goed — het is een ruimte waarin je mag ontdekken. In het atelier hier zet ik heel hard in op het niet oordelen. Niet naar de buitenwereld en niet naar jezelf. Patronen doorbreken is vaak ook loskomen van oude overtuigingen en iets nieuw omarmen. Dat lukt nu eenmaal beter als je meegaat in de flow van het moment.

Een nieuw patroon kiezen

Door patronen te herkennen en te doorvoelen, ontstaat ruimte voor iets nieuws. Beetje bij beetje kan je je lappendeken gaan aanpassen. Je hoeft niet alles ineens te veranderen. Soms is één kleine verschuiving al genoeg:

• Een pauze inlassen voor je reageert

• Je ochtend starten met je voeten in het gras en de neus in de lucht in plaats van op je scherm te scrollen

• Een “nee” oefenen waar je vroeger “ja” zei

  
  

Het gaat niet om perfectie, maar om bewustzijn. Bewust keuzes maken voor een betere versie van jezelf, een lappendeken met stukken half uitgeknipt en half ingenaaid. Op die manier is het een uitnodiging om je eigen ritme te vinden, patronen die niet van jou zijn te laten vallen en te kiezen voor wat je voedt.

Conclusie

Patronen zijn niet de vijand. Ze zijn sporen van wie je was en soms ook van wie je dacht te moeten zijn. Of je nu ADHD hebt of niet, veel mensen zullen dit wel herkennen. Het gaat er om dat je mag leren dat jouw manier van denken, voelen en bewegen waardevol is — ook als die buiten de lijntjes valt. Creatieve expressie helpt je om die lijntjes opnieuw te tekenen, op jouw manier.